Nowy film o Obrońcach Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, w reżyserii Damiana Wenty został zrealizowany w osiemdziesiątą rocznicę wybuchu II wojny światowej. To produkcja dokumentalno-animowana o pocztowcach, którzy w dniu 1 września 1939 r. stawili kilkunastogodzinny opór szturmującym oddziałom policji i SS na polską placówkę w Gdańsku.
Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku, stała się jednym z polskich symboli dramatu II wojny światowej. Już w 1958 r. powstał film fabularny „Wolne Miasto” w reżyserii Stanisława Różewicza o obrońcach poczty. W chwili ataku w budynku poczty znajdowało się 57 osób. Resztę pracowników zmierzających do pracy zatrzymała policja. Część obrońców zginęła na miejscu, pozostali pocztowcy zostali rozstrzelani. Przeżyło jedynie pięć.
Film „Obrońcy Poczty” opowiada o tych wydarzeniach w inny sposób. Reżyser w swoim obrazie zaprezentował ponad sto historycznych zdjęć oraz zachowane filmy dokumentalne przedstawiające walkę, a także powojenne rozmowy z ocalałymi uczestnikami obrony. Te ostatnie są absolutnie unikatowe. Autor produkcji odkurzył zapomniane wywiady radiowe i telewizyjne z lat 60. i 70., w których uczestnicy obrony, krok po kroku, relacjonują wydarzenia z pierwszego dnia września 1939 r. Całość uzupełniają rozmowy z rodzinami obrońców i historykami zajmującymi się tym okresem dziejów najnowszych. Ale nie to jest nowatorskie. Film, w zamierzeniu twórców, jest skierowany przede wszystkim do młodzieży. Stąd nieudokumentowane, archiwalnymi zdjęciami czy kronikami filmowymi, a ustalone z historykami, sceny przedstawione są w formie animacji z wykorzystaniem techniki 3D, co być może wpływa na lepszy odbiór przez młodszego widza. Dzięki zdjęciom rodzinnym i muzealnym udało się odtworzyć twarze obrońców poczty. Te animacje na pewno ożywiły, po 80 latach, bohaterów tych wydarzeń. „Chciałbym – mówi Damian Wenta – żeby ten film dotarł do młodzieży. Jest dla mnie ważne, by poznali historię walki, która z militarnego punktu widzenia nie mogła się powieść, ale która była wielką manifestacją praw Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku”.
Premierowo film „Obrońcy Poczty” pokazano w tym roku, w przeddzień rocznicy wybuchu wojny, w gdańskim Dworze Artusa. Specjalny pokaz miał miejsce w październiku, w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku. Wśród wielu zaproszonych przez organizatora (Muzeum Gdańska) osób, przybył gość specjalny – Dieter Schenk, który wystąpił przed projekcją filmu i powiedział: „Film Damiana Wenty w sposób empatyczny i zarazem realistyczny pokazuje, co wydarzyło się 1 września 1939 na gdańskiej poczcie. Zbrodnia nazistów była brutalna i barbarzyńska, a zobaczenie jej na ekranie jest czymś trudnym do udźwignięcia. Mam prośbę do obecnych tu uczennic i uczniów: kiedy dzisiaj wrócicie do domu, porozmawiajcie o filmie z rodzicami, a na ile to możliwe, również z dziadkami, gdyż wojna dotknęła wówczas prawie każdej polskiej rodziny. Jeżeli w ogóle można nauczyć się czegoś z doświadczeń okresu nazistowskiego, to jest to współczucie, odwaga cywilna oraz odmowa i opór wobec wszystkiego, co kieruje się przeciwko ludziom”.
Dieter Schenk, to urodzony we Frankfurcie nad Mennem (1937r.) kryminolog, literat, niezależny publicysta i honorowy obywatel miasta Gdańska. Autor książek o zbrodniach nazistowskich, głównie w Polsce, w tym głośnej „Poczta Polska w Gdańsku: dzieje pewnego niemieckiego zabójstwa sądowego”. Wyjątkowo ważnej publikacji, która przyczyniła się do otwarcia ponownego procesu i rewizji wyroku wobec pocztowców. Sam Schenk opowiadał: „Fakt, że miałem możliwość napisania książki o obronie Poczty Polskiej w Gdańsku, był dla mnie wielkim szczęściem, ponieważ badanie zbrodni nazistowskich w Polsce stało się odtąd moim życiowym zadaniem”. Dzięki Schenkowi i jego książce powróciła sprawa obrońców poczty, którzy zostali skazani wyrokiem sądu polowego na karę śmierci jeszcze we wrześniu 1939 r. (wyrok wykonano w październiku). Sąd Krajowy w Lubece w 1995 r. przeprowadził rewizję procesu i stwierdził złamanie reguł w postępowaniu i naruszeniu postanowień IV konwencji haskiej z 1907 r., która dotyczyła praw i zwyczajów wojny lądowej. W wyniku ponownego procesu pocztowcy zostali przez sąd uniewinnieni.
Schenk, podczas wystąpienia w ECS, przywoływał chwile, gdy nie wszystko szło po jego myśli, przed i w czasie procesu w Lubece, wtedy zrozumiał, jak mówi, że: „To właśnie Polacy dali mi poczucie, że działam w słusznej sprawie. Uświadamianie Niemcom bezmiaru nazistowskich zbrodni w początkowym okresie nie przysporzyło mi w Niemczech wyłącznie przyjaciół. Cieszyłem się jednak solidarnością ze strony części mediów, które wspierały moją pracę. Z tego powodu doceniam to, jak wielkim dobrem jest wolność prasy – zwłaszcza dla kogoś, kto krytykuje władze państwowe”.
Międzynarodowa premiera filmu “Obrońcy Poczty” odbyła się podczas 31 Festiwalu Polskich Filmów w Ameryce w listopadzie br. w Chicago. Film został także zgłoszony i zakwalifikowany do kilku innych festiwali filmowych i będzie na nich prezentowany w nadchodzących miesiącach.
Do końca roku twórcy planują wydać film na płycie DVD, tak aby mógł trafić bezpłatnie do szkół i bibliotek jako materiał edukacyjny. By do tego doszło potrzebne są środki finansowe na ukończenie produkcji filmu, w tym m.in na wykupienie praw do archiwalnych filmów, opłacenie części wykonanych prac postprodukcyjnych i wydanie płyt DVD.
Producenci zwracają się z prośbą o pomoc w zakończeniu prac nad filmem i proszą o kontakt firmy i instytucje, które mogą w tym pomóc.
„Obrońcy Poczty” (2019) scenariusz i reżyseria: Damian Wenta, zdjęcia: Kacper Gajewski, muzyka: Juliusz Kłos, producent: Fundacja Generator Kultury, czas trwania: 79 minut.
