Miejsce pamięci i spotkania z Polską

Wspólny głos: Renata Alt (FDP), Dietmar Nietan (SPD), Manuel Sarrazin (Bündnis 90/Die Grünen) oraz Paul Ziemiak (CDU).

1 września jako rocznica przypomina nam o niemieckiej napaści na Polskę, o wybuchu II wojny światowej. Oddajemy dzisiaj cześć ofiarom wojny i przemocy, którą rozpętała nazistowska ideologia zniszczenia i szaleństwo rasizmu. Sąsiadujący z nami kraj stał się pierwszą ofiarą nazistowskiej i rasistowskiej agresji oraz późniejszej okupacji. Blisko sześć milionów Polek i Polaków straciło życie, wśród nich trzy miliony Żydówek i Żydów. Nie ma chyba w Polsce rodziny, która w tej wojnie nie straciłaby bliskich. Trauma niemieckiej okupacji i jej niepojętego okrucieństwa głęboko zakorzeniła się w zbiorowej świadomości Polek i Polaków.

Po nazistowskim koszmarze nastąpiła bezprecedensowa historia pojednania. Polska i Niemcy utrzymują dzisiaj szczególnie przyjazne stosunki. Razem powołały do życia takie instytucje jak Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży czy Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz mnóstwo innych udanych projektów. Oba kraje łączą bliskie więzi gospodarcze, kulturowe i międzyludzkie. Polska jest największym partnerem handlowym Niemiec, istnieją setki miast partnerskich, szeroka wymiana regionalna, szkolna i uniwersytecka, jak też ścisła współpraca społeczeństwa obywatelskiego. Nigdzie indziej język niemiecki jako język obcy nie jest tak popularny jak w Polsce. Relacje między społeczeństwami są ściśle splecione. Dzisiaj Polacy i Niemcy razem spoglądają w pokojową przyszłość i dalej budują wspólną Europę.

Niemniej jednak ważne jest, aby spoglądać również w przeszłość. Miniona kadencja parlamentarna obfitowała w wiele okolicznościowych momentów – na przykład 80. rocznica napaści na Polskę. Mimo to istniały i wciąż istnieją duże luki w zbiorowej świadomości na temat naszej historii, tak jak nie było i nie ma żadnego godnego miejsca upamiętnienia polskich ofiar. Dlatego też w 2020 r. Bundestag zdecydowaną większością głosów podjął uchwałę o stworzeniu miejsca pamięci i spotkania, które potrafi „oddać charakter polsko-niemieckiej historii i przyczynić się do pogłębienia szczególnych stosunków dwustronnych”. W ten sposób dano wyraźny znak, że nie odcinamy się od naszej historii.

Niecały rok po przyjęciu uchwały przez Bundestag mamy już solidną koncepcję, która stanowi pierwszy krok do jej realizacji. Jest to szkic miejsca, które stwarza przestrzeń dla polsko-niemieckiej historii, a jej złożoność i dramatyzm czyni namacalnymi. Przewidziane w projekcie ramy dla przekazywania informacji, kształcenia, spotkań i wymiany nadążają za duchem czasu. Jest to szczególnie ważne z tego względu, aby dotrzeć do różnych grup docelowych: zarówno do świadków tamtych wydarzeń oraz ich potomków, jak i do młodzieży; zarówno do specjalistów, jak i do turystów przybywających do Berlina z całego świata, którzy być może pierwszy raz zetkną się z tą tematyką.

Projekt powstał w odpowiedzi na uzasadnione zapotrzebowanie społeczeństwa obywatelskiego na pomnik i miejsce pamięci. Dlatego istotnym punktem w jego realizacji pozostaje stworzenie odpowiedniego monumentu, który umożliwi godne i zrytualizowane upamiętnianie ofiar niemieckiej okupacji w Polsce. Nie może to być po prostu jakiś „kącik pamięci”. Oddanie czci ofiarom musi być wyeksponowane.

Dołożymy starań, aby utrzymać tempo realizacji i umieścić projekt w umowie koalicyjnej przyszłego rządu federalnego, jak też zapewnić mu odpowiednie finansowanie. Korzystając z okazji, chcielibyśmy podziękować licznej grupie polskich i niemieckich ekspertów, ambasadorowi Rolfowi Niklowi i Ministerstwu Spraw Zagranicznych, którzy bardzo konstruktywnie pracowali nad tą koncepcją. Dziękujemy również społeczeństwu obywatelskiemu w całej jego różnorodności, które zawsze było filarem i motorem stosunków polsko-niemieckich, i które wciąż powinno być zaangażowane w tworzenie i realizację tego projektu.

Renata Alt, deputowana do Bundestagu

Dietmar Nietan, deputowany do Bundestagu

Manuel Sarrazin, deputowany do Bundestagu

Paul Ziemiak, deputowany do Bundestagu

Z języka niemieckiego przełożył Konrad Miller