DHI Warschau – NIH Warszawa i Max Weber Stiftung: W okresie międzywojennym Żydzi na Litwie cieszyli się jak wiadomo autonomią kulturalną. W latach 1919–1926, zanim na Litwie nastąpiły głębokie przemiany polityczne, możliwości swobodnego rozwoju żydowskiej kultury i oświaty były w porównaniu z innymi krajami wschodnioeuropejskimi bardzo rozległe. Ale również potem życie społeczności żydowskiej na Litwie kwitło aż do początku II wojny światowej – choć w utrudnionych warunkach. Na bazie odrębnej lokalnej tradycji żydowskiej od czasu haskali powstało tam wszechstronne szkolnictwo. Tarbut, czyli sieć prowadzonej po hebrajsku żydowskiej edukacji świeckiej, stał się na Litwie czynnikiem pierwszorzędnej wagi. Do placówek Tarbutu w tym małym kraju uczęszczało – w liczbach absolutnych – znacznie więcej dzieci i młodzieży niż w sąsiedniej, dziesięciokrotnie większej Polsce.

W kontekście rosnącej liczby Żydów, którzy w latach trzydziestych XX wieku pod presją gospodarczą posyłali swoje dzieci do szkół powszechnych, wielki historyk Europy Wschodniej Ezra Mendelson pisał w swojej książce Jews in East Central Europe between the Wars tak: „Można założyć, że gdyby niepodległa Litwa istniała przez kolejnych dwadzieścia lat, to doszłoby do podobnej sytuacji, jaka przeważała w międzywojennej Polsce, gdzie mniejszość zaangażowanych politycznie i kulturalnie rodziców posyłała swoje potomstwo do żydowskich szkół narodowych, podczas gdy większość dzieci uczęszczała do placówek związanych z kulturą większościową. Pod tym względem Litwa stanowi dodatkowy dowód, że ambitne programy tych, którzy wierzyli w ekstraterytorialną autonomię dla narodu żydowskiego w Europie Wschodniej, budowano na piasku”.
W opozycji do telosu syjonistycznego wykład będzie próbą opisu – na podstawie licznych tekstów, świadectw materialnych i materiałów wizualnych, których umiejscowienie będzie częścią wystąpienia – fenomenu hebrajskiej młodzieży na Litwie w okresie międzywojennym z perspektywy jego początków, nie zaś końca, który nastąpił za sprawą represyjnego komunizmu i eksterminacyjnego narodowego socjalizmu.
Yfaat Weiss jest historyczką wykładającą na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie i Uniwersytecie Lipskim oraz dyrektorem Instytutu Leibniza Żydowskiej Historii i Kultury im. Szymona Dubnowa w Lipsku. Do jej licznych publikacji należą: Lea Goldberg. Lehrjahre in Deutschland 1930–1933 (Göttingen 2012) oraz Verdrängte Nachbarn. Wadi Salib und Haifas enteignete Erinnerung (Hamburg 2012).

Wykład odbędzie się w języku niemieckim z tłumaczeniem na język polski. Wstęp wolny! Zapraszamy serdecznie!