Muzeum Historyczne w Ełku i Konrad Adenauer Stiftung in Polen: Dyrektor Muzeum Historycznego w Ełku dr Rafał Żytyniec ma zaszczyt zaprosić na VII FORUM OTWARTEGO REGIONALIZMU RÓŻNOŚĆ. Czy Polska/Europa potrzebuje dziś dialogiczności kultur? Wydarzenie bezpłatne. Obowiązują zapisy do 4 lipca 2023: e-mail: m.murzyn@mhe-elk.pl, tel. 87 732 02 84. Patronat Honorowy Prezydenta Miasta Ełku Tomasza Andrukiewicza. Partner: Fundacja Konrada Adenauera w Polsce.
Tegoroczne Forum chciałem zacząć od frazy, którą przed laty przywołał włoski pisarz, publicysta, znany również w Polsce – Claudio Magris. Otóż zgodnie z grecką tragedią, Orestes w afekcie, porywie zemsty za zabójstwo ojca, zabija swoją matkę Klitajmestrę. Normalnie za taki czyn archaiczna zemsta rodowa, ustanowiona przez bogów, nakazywała karę śmierci. Tymczasem, nie boski, lecz po raz pierwszy ludzki wymiar sprawiedliwości, uniewinnił Orestesa. Grecy byli gotowi do zaakceptowania takiej wielkiej zmiany. „Nam brakuje tej antycznej kultury, która pozwoliłaby stawić czoło wyzwaniu, jakim jest wielka zmiana. Różnorodność nie jest jeszcze dla nas wartością”. Ten pesymizm kulturowy odnosi się do sytuacji Zachodu.
Skoro tam jest tak źle, to jak daleko my, w Polsce, w Europie Środkowej jesteśmy oddaleni od zaakceptowania zmian i różnorodności?
To pytanie ma uniwersalny i aktualny wymiar. Różność jest kwintesencją demokracji. Nie hierarchizuje wartości, ludzi, zdarzeń. Pozwala się im spotkać, poznać, konkurować, prowadzić dialog w imię szukania najlepszych rozwiązań. Dziś odwracamy się od takiej agonistycznej (Chantal Mouffe) koncepcji społeczeństwa na rzecz jedności, siły, wielkości, monumentalności i monolityczności postrzegania siebie, własnej przeszłości w imię samoafirmującej się wspólnoty „swoich”. Czy boimy się innych? Żydów, Niemców, uchodźców? Czy tylko pozwalamy sobie wmówić, że oni są naszym zagrożeniem? Wróg jednoczy wspólnotę nawet, jak jest wyimaginowany. A może barbarzyństwo najeźdźców i tragizm ofiar rosyjskiej agresji na Ukrainie stanie się katalizatorem ustanowienia nowych, demokratycznych wartości? Czy pozytywne polsko-niemieckie doświadczenie wychodzenia z tragedii wojny i zniewolenia nie wystarczy?
Żeby zbliżyć się do istoty naszego tegorocznego Forum „Czy Polska/Europa potrzebuje dziś dialogiczności kultur?” rozmawiamy z ludźmi różnych profesji, zainteresowań, kultur. Nie chcemy szukać prostych definicji. Chcemy rozmawiać poprzez obraz, poezję, dyskusje konfrontujące różne doświadczenia i wiedzę. Czytanie krajobrazu w Starych Juchach podpowiada, że historie i aktualne sprawy uniwersalne można dostrzec i lepiej zrozumieć, gdy z poziomu „meta” zejdziemy w przestrzeń konkretnego miejsca i indywidualnych losów ludzkich. Dziedzictwo miejsca nie jest nam dane. Istnieje jako spuścizna przeszłości i to dopiero my nadajemy (bądź nie) mu znaczenie. Od tego, „jak?” i „po co?” to robimy zależy nasza kultura, kultura pamięci i kultura polityczna w szczególności.
Robert Traba
