Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta UWr zaprasza na spotkanie z dr. Łukaszem Wolakiem, autorem publikacji “Leksykon Działaczy Zjednoczenia Polskich Uchodźców w Republice Federalnej Niemiec (1951-1993)”. Spotkanie odbędzie się w środę, 23 stycznia 2019 o godz. 17:00 w sali nr 13 w Siedzibie CSNE (ul. Strażnicza 1-3). Obecność szeroko rozumianej grupy Polaków w Niemczech jest związana z wielowiekowym trwaniem tej społeczności w kraju sąsiada. Zakończenie II wojny światowej oraz okres zimnej wojny na długie lata przemodelował jej strukturę. Do wspomnianej niemieckiej Polonii dołączyły kolejne grupy Polaków w tym polscy dipisi i uchodźcy wojenni oraz uchodźcy z PRL, którzy zdecydowali się pozostać na terenie Zachodnich Niemiec.
Zmiana powojennej rzeczywistości sprawiła, że wspomniane grupy żywo przystąpiły do organizowania własnych struktur organizacyjnych. Wiele z nich nie przetrwało próby czasu. Centralna organizacja polskich dipisów – Zjednoczenie Polskie w Niemczech – przetrwała jedynie trzy lata. Długo poszukiwano potrzebnego konsensusu. Nadzieja na utworzenie nowej organizacji pojawiła się z początkiem lat 50-tych. Zbiegła się ona z uchwaleniem przez rząd w Bonn ustawy o bezpaństwowcach oraz ratyfikowaniem Konwencji Genewskiej o uchodźcach. W tym samym czasie budowane oddolnie struktury organizacyjne przyszłej organizacji przyczyniły się do utworzenia nowej centrali organizacyjnej polskich uchodźców – Zjednoczenia Polskich Uchodźców (ZPU).
Przez blisko cztery dekady członkowie i działacze ZPU starali się swoją aktywnością zagospodarowywać działalność polskich uchodźców w RFN. Pod wieloma względami tworzyli niezwykłą mozaikę, której obraz w pełni oddaje przekrój społeczny całego powojennego środowiska Polaków. W tej grupie znaleźli się ludzie wykształceni i niewykształceni, pracujący i niepracujący, zdrowi i chorzy, z rodzinami i bez nich, zaangażowani w centralne struktury organizacyjne i szeregowi członkowie, osoby związane z emigracyjnymi stronnictwami politycznymi i niezwiązane z żadnym ugrupowaniem, dziennikarze i pisarze, prawnicy i osoby odbywające w przeszłości różne wyroki, oficerowie zawodowej służby wojskowej i tacy, którzy żadnych przeszkoleń nie przechodzili, byli więźniowie obozów koncentracyjnych oraz jeńcy wojenni i tacy, którzy do Niemiec uciekli z PRL, a także żołnierze Wojska Polskiego i osoby związane z działalnością konspiracyjną w okupowanym kraju, osoby walczące z okupantem i kolaboranci, osoby współpracujące z wywiadami bloku wschodniego i zachodniego oraz takie, które z żadną z tych instytucji nie współpracowały. Elementem spajającym – wspólnym – to środowisko była niechęć do komunistów i Armii Czerwonej, która stacjonowała nad Wisłą. Organizacja – a przez to jej członkowie i działacze – mimo pewnej izolacji, nie uchroniła się przed wpływem „nowych” uchodźców politycznych z komunistycznej Polski. Ten stan rzeczy trwał przez całe cztery dekady aż do największej fali tzw. solidarnościowej. Przez wszystkie lata jej istnienia za sprawą członków i działaczy kumulowały się w jej szeregach różne poglądy, opinie, interesy, sposoby i kierunki działalności. Sami działacze nie uniknęli również inwigilacji przez komunistyczne i zachodnie służby wywiadowcze. Te wszystkie elementy bezpośrednio przełożyły się na obraz tego środowiska. Współcześnie wiele z tych osób zostało niesłusznie zapomnianych. Autor niniejszej publikacji stara się w możliwe najpełniejszej formie przywrócić wiele z tych osób na karty historii.
Źródło: Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta
